luty 2023

by Joanna Adamiak

FILMY O UKRAINIE W ARTE.TV

24 lute­go 2022 Europa i kra­je NATO sta­nę­ły wobec naj­więk­sze­go wyzwa­nia XXI wie­ku – pierw­szej woj­ny, któ­ra wybu­chła w tym stu­le­ciu na naszym kon­ty­nen­cie. Tego dnia woj­ska rosyj­skie pod przy­kryw­ką „spe­cjal­nej ope­ra­cji woj­sko­wej” naje­cha­ły Ukrainę. Przez ten rok wie­le się zmie­ni­ło: od naszej poli­ty­ki ener­ge­tycz­nej, sytu­acji ekonomiczno-gospodarczej, poprzez nowy wyścig zbro­jeń aż po poczu­cie bez­pie­czeń­stwa i sta­bi­li­za­cji na świe­cie. W związ­ku z pierw­szą rocz­ni­cą wybu­chu woj­ny w Ukrainie bez­płat­ny ser­wis stre­amin­go­wy ARTE.tv przy­go­to­wał aż 8 fil­mów doku­men­tal­nych poświę­co­nych tej tema­ty­ce. Pozwolą one przyj­rzeć się temu kon­flik­to­wi z bli­ska, spoj­rzeć na wyda­rze­nia z innej per­spek­ty­wy, a tak­że odpo­wie­dzieć sobie na pyta­nie „dla­cze­go Ukraina?”. Polscy widzo­wie mogą tak­że obej­rzeć poru­sza­ją­cy serial „Mama”, któ­ry powstał w opar­ciu o praw­dzi­wą historię. 

Polska z racji na swo­je poło­że­nie geo­gra­ficz­ne jest szcze­gól­nie zaan­ga­żo­wa­na w woj­nę w Ukrainie – nasze gra­ni­ce od począt­ku kon­flik­tu prze­kro­czy­ło ponad dzie­więć i pół milio­na osób. Film doku­men­tal­ny „Polska – Ukraina: gra­ni­ca soli­dar­no­ści”, któ­ry  moż­na  obej­rzeć do 23 mar­ca br. pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/108686–000‑A/polska-ukraina-granica-solidanosci/ opo­wia­da o maso­wym wspar­ciu, jakie­go Polacy udzie­la­ją Ukraińcom, pomi­mo trud­nej i krwa­wej wspól­nej histo­rii. Reżyser fil­mu – Lech Kowalski, któ­re­go rodzi­na ucie­kła z komu­ni­stycz­nej Polski, sta­je się uczest­ni­kiem naj­now­szych wyda­rzeń – jedzie z kon­wo­jem do Ukrainy, cze­ka z uchodź­ca­mi na gra­ni­cy, roz­ma­wia zarów­no z miesz­kań­ca­mi przy­gra­nicz­nych miej­sco­wo­ści, jak i sta­cjo­nu­ją­cy­mi tam żoł­nie­rza­mi NATO. W jego repor­ta­żu widzi­my soli­dar­ność, któ­rą wyka­za­li się Polacy i Polki przyj­mu­ją­cy pod swój dach uchodź­ców, mobi­li­za­cję wiej­skich gospo­dyń, któ­re żywi­ły przy­by­szów, czy odwa­gę kie­row­ców, któ­rzy jeź­dzi­li z kon­wo­ja­mi huma­ni­tar­ny­mi do Ukrainy. Mimo to, wspo­mnie­nia rze­zi wołyń­skiej i duch Bandery są nadal żywe w pol­skiej świa­do­mo­ści. Jakie są nasze gra­ni­ce solidarności?

Kolejny war­ty uwa­gi doku­ment to obraz „Dlaczego Ukraina?”, któ­re­go auto­rem jest słyn­ny fran­cu­ski filo­zof, pisarz i sce­na­rzy­sta fil­mo­wy Bernard-Henri Lévy. Nie bacząc na nie­bez­pie­czeń­stwo, już w pierw­szych dniach woj­ny uda­je się wraz ze swo­ją eki­pą fil­mo­wą do Ukrainy, w samo oko cyklo­nu, epi­cen­trum naj­bar­dziej dra­ma­tycz­nych wyda­rzeń. Film poka­zu­je Kijów i powstań­czą Odessę, gro­zę zamor­do­wa­nych w Buczy, meta­mor­fo­zę pre­zy­den­ta Zełeńskiego i cywi­lów z Borodianki, mia­sto Zaporożec i mozol­ną ochro­nę jego elek­trow­ni ato­mo­wej. Od linii fron­tu do oby­wa­tel­skie­go opo­ru, od spo­tkań z Tymoszenko i Zełeńskim po roz­mo­wy z ano­ni­mo­wy­mi uczest­ni­ka­mi tego bru­tal­ne­go kon­flik­tu, od Majdanu po boha­ter­ską obro­nę tery­to­rium Ukrainy. Bernard-Henri Lévy budu­je obraz tego świa­to­we­go kon­flik­tu i jego ewen­tu­al­nych skut­ków dla Europy. Sfilmował woj­nę w Ukrainie, aby nakło­nić Europę do dzia­ła­nia. Jego przej­mu­ją­cy doku­ment rezo­nu­je jak woła­nie o pomoc, w imię demo­kra­cji i wol­no­ści. Przed woj­ną świat poświę­cał Ukrainie nie­wie­le uwa­gi. Teraz od jej zwy­cię­stwa lub prze­gra­nej zale­żą losy całej Europy. Film jest dostęp­ny do 14 grud­nia pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/109328–000‑A/dlaczego-ukraina-2022/.

Kolejna pro­po­zy­cja ARTE.TV to poetyc­ki por­tret przed­wo­jen­ne­go Mariupola, mia­sta czer­pią­ce­go bogac­two z hut i kopalń węgla, autor­stwa litew­skie­go reży­se­ra Mantasa Kvedaraviciusa, któ­ry zgi­nął 2 kwiet­nia 2022 roku pod­czas rosyj­skiej inwa­zji na Mariupol. Bohaterem fil­mu jest to poło­żo­ne we wschod­niej Ukrainie mia­sto i jego miesz­kań­cy. To pół­mi­lio­no­we mia­sto, któ­re teraz w 90% jest znisz­czo­ne. W 2016 roku, gdy bom­by spa­da­ły na obrze­ża mia­sta, sta­wa­ło się powo­li jasne, że szy­ku­je się woj­na. Mimo zagro­że­nia życie toczy­ło się tam nor­mal­nym torem, ze swo­imi rado­ścia­mi, miło­ścia­mi i smut­ka­mi, w rytm cer­kiew­nych dzwo­nów oraz przy­jeż­dża­ją­cych i odjeż­dża­ją­cych tram­wa­jów. Młody litew­ski reży­ser Mantas Kvedaravicius, któ­re­go twór­czość obra­ca się wokół figu­ry nie­obec­no­ści i mate­rial­no­ści cia­ła w stre­fach kon­flik­tu, stwo­rzył przej­mu­ją­cy por­tret mia­sta dotknię­te­go kata­stro­fą w cza­sie „rozej­mu”. Druga część fil­mu tego same­go auto­ra, „Mariupol 2” w 2022 roku zdo­by­ła wyróż­nie­nie na festi­wa­lu w Cannes oraz Europejską Nagrodę Filmową za naj­lep­szy film doku­men­tal­ny. Film moż­na zoba­czyć do 6 kwiet­nia pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/067103–000‑A/mariupol/  .

ARTE.TV przy­go­to­wa­ło dla swo­ich widzów tak­że opar­ty na fak­tach, przej­mu­ją­cy serial, któ­ry opo­wia­da histo­rię Niny Petrivny, chi­rurż­ki z Żytomierza. Jej syn zagi­nął pod­czas woj­ny, a ona posta­na­wia go odna­leźć za wszel­ką cenę, dla­te­go wyru­sza do oku­po­wa­ne­go Donbasu. Pomimo prze­ciw­no­ści losu, ota­cza­ją­cej jej śmier­ci i zdra­dy, nie pod­da­je się, a nawet posta­na­wia ura­to­wać inne życie… Kobieta bie­rze pod opie­kę rosyj­skie­go chłop­ca, poka­zu­jąc, że życie dziec­ka ma nad­rzęd­ną war­tość, a miłość i chęć nie­sie­nia pomo­cy prze­zwy­cię­ża mro­ki woj­ny. Serial „Mama” moż­na oglą­dać pod lin­kiem https://www.arte.tv/pl/videos/110709–001‑A/mama‑1–4/ do 3 kwietnia.

by Joanna Adamiak

DZIEŃ PRAW KOBIET W ARTE.TV

8 mar­ca obcho­dzi­my Międzynarodowy Dzień Praw Kobiet. Święto to, obcho­dzone od 1910 roku, od począt­ku słu­żyć ma krze­wie­niu idei praw kobiet, wal­ce o rów­no­upraw­nie­nie i sprze­ci­wia­nie się dys­kry­mi­na­cji ze wzglę­du na płeć.  W tym dniu przy­po­mi­na­my o sile, nie­za­leż­no­ści i rów­no­ści kobiet oraz wra­ca­my do histo­rii ich wal­ki o swo­je pra­wa i potrze­by. Święto to może być rów­nież pobud­ką do reflek­sji nad zma­ga­nia­mi kobiet z nie­rów­no­ścią spo­łecz­ną, dys­kry­mi­na­cją, cie­le­sno­ścią czy prze­mo­cą. Chcąc przy­bli­żyć codzien­ne życie, pro­ble­my i potrze­by kobiet, bez­płat­na plat­for­ma stre­amin­go­wa ARTE.TV przy­go­to­wa­ła poru­sza­ją­cy doku­ment „Co mnie nie zabi­je – histo­rie gwał­tów”, serię „Siłaczki” oraz krót­ki serial ani­mo­wa­ny pt. „Niezależne!”.

Poruszający i empa­tycz­ny film „Co mnie nie zabi­je – histo­rie gwał­tów” przed­sta­wia zło­żo­ne histo­rie zgwał­co­nych kobiet, któ­re pró­bu­ją odzy­skać kon­tro­lę nad swo­im życiem. Czternaście wybra­nych przez reży­se­ra posta­ci, w tym dwa­na­ście kobiet, opo­wia­da wła­sne prze­ży­cia budo­wa­ne na prze­strze­ni lat. Słowo „gwałt” pada sto­sun­ko­wo póź­no w fil­mie, co pozwa­la widzo­wi utoż­sa­mić się z całą dro­gą opar­tą na cie­le­sno­ści, sek­su­al­no­ści, zaspo­ka­ja­niu ludz­kich potrzeb i kom­po­zy­cji wewnętrz­nych roz­te­rek ofiar. Historia głów­nej boha­ter­ki Ady, któ­ra po 10 latach wąt­pli­wo­ści i stra­chu posta­no­wi­ła zło­żyć skar­gę i ogło­sić, że zosta­ła zgwał­co­na, jest tyl­ko i aż czub­kiem góry lodo­wej wszyst­kich histo­rii boha­te­rek, pró­bu­ją­cych prze­zwy­cię­żyć lęk przed ujaw­nie­niem swo­jej trau­my, pozo­sta­wia­ją­cej pięt­no na całe życie. „Zamiast wska­zy­wać i nazy­wać wła­sne pra­gnie­nia, toczo­na jest wal­ka z wła­sny­mi demo­na­mi” – sło­wa uczest­nicz­ki doku­men­tu, obra­zu­ją­ce ran­gę pro­ble­mu. Film „Co mnie nie zabi­je – histo­rie gwał­tów” jest waż­nym przy­po­mnie­niem o zja­wi­sku mole­sto­wa­nia i gwał­ce­nia kobiet na całym świe­cie. Poza emo­cjo­nu­ją­cy­mi rela­cja­mi samych ofiar doku­ment przed­sta­wia rów­nież eks­per­ty­zy w dzie­dzi­nie psy­cho­lo­gii, pra­wa  i sek­su­al­no­ści kobiet. Film, pre­zen­tu­ją­cy real­ne skut­ki prze­mo­cy sek­su­al­nej moż­na zoba­czyć bez­płat­nie pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/098430–000‑A/co-mnie-nie-zabije/ do 08 sierp­nia 2023 roku.

Z oka­zji Dnia Praw Kobiet ARTE.tv zapra­sza rów­nież do obej­rze­nia serii fil­mów doku­men­tal­nych „Siłaczki” uka­zu­ją­cej histo­rie kobiet tre­nu­ją­cych zawo­do­wo sport, wal­czą­cych z codzien­ny­mi prze­ciw­no­ścia­mi losu oraz zako­rze­nio­ny­mi w kul­tu­rze ste­reo­ty­pa­mi. Seria w czte­rech odcin­kach pozwa­la zoba­czyć świat spor­tu ocza­mi kobie­ty. Kobietom bowiem dłu­go nie pozwa­la­no upra­wiać spor­tu, a gdy już wywal­czy­ły do tego pra­wo, obwa­ro­wa­no ich aktyw­ność prze­dziw­ny­mi ogra­ni­cze­nia­mi. Spacer, ale nie bieg. Rzut mło­tem, ale w dłu­giej sukien­ce. Dziś wyda­je się, że kobie­ty sto­ją w spo­rcie na rów­ni z męż­czy­zna­mi, ale czy na pew­no?  Seria poka­zu­je deter­mi­na­cję, upór i siłę wal­ki kobiet chcą­cych osią­gać suk­ce­sy w spo­rcie. Przełamuje tym samym kon­we­nan­se spo­łecz­ne, zazna­cza, że kobie­ty mają takie samo pra­wo do upra­wia­nia spor­tu jak męż­czyź­ni, a tak­że pró­bu­je udo­wod­nić rów­ność płci. Seria „Siłaczki” ma na celu pod­kre­ślić siłę oraz nie­za­leż­ność kobiet i tym samym zbić wizję kru­chej, bez­bron­nej i zależ­nej od płci męskiej kobie­ty. Materiał jest dostęp­ny pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/RC-022998/silaczki/ do 18 sierp­nia 2025 roku.

Z kolei ani­mo­wa­na seria „Niezależne!” w humo­ry­stycz­ny spo­sób poru­sza pro­ble­ma­ty­kę ste­reo­ty­pów na temat kobiet. Autorki Ovidie i Sophie-Marie Larrouy poka­zu­ją tema­ty tabu doty­czą­ce seksualności
i zachę­ca­ją zarów­no męż­czyzn, jak i kobie­ty do reflek­sji nad zagad­nie­nia­mi kobie­co­ści, seksualności
i cie­le­sno­ści. 10 pierw­szych odcin­ków moż­na obej­rzeć pod lin­kiem: https://www.arte.tv/pl/videos/RC-020447/niezalezne/ do 22 stycz­nia 2024 roku, a już od 8 mar­ca dostęp­nych będzie kolej­nych 10 odcin­ków  serii. Do tema­tów prze­wod­nich będą nale­żeć punkt G, zmia­na stan­dar­dów pięk­na, anty­kon­cep­cja czy też mole­sto­wa­nie sek­su­al­ne. W kon­tek­ście Dnia Praw Kobiet, war­to zapo­znać się z serią uka­zu­ją­cą akcep­ta­cję wobec sie­bie, swo­jej fizycz­no­ści, pra­gnień, a tak­że pro­ble­my i zagro­że­nia z jaki­mi muszą się zmie­rzać na co dzień kobiety.