marzec 2023

Poznaj,rozum i zmień! Czyli kilka słów o neuroplastyczności mózgu

21 marzec, 2023

Nasze mózgi są abso­lut­nie nie­sa­mo­wi­te. I wbrew temu, co uwa­ża­li­śmy kie­dyś, ich skom­pli­ko­wa­na budo­wa może się zmie­niać przez całe życie. Wszystko opie­ra się o doświad­cze­nie, edu­ka­cję i pra­cę nad nawy­ka­mi. Dobra wia­do­mość jest taka, że prze­ko­na­nia, któ­rych już nie chce­my w sobie pie­lę­gno­wać, rów­nież są moż­li­we do zmia­ny. Warto więc wyko­rzy­stać neu­ro­pla­stycz­ność mózgu w odpo­wied­ni spo­sób, a być może nawet… zna­czą­co odmie­nić swo­je życie. 

Wielu z nas myśli, że nasze mózgi w okre­sie doro­sło­ści są już w peł­ni ukształ­to­wa­ne i nie­moż­li­we do zmian. Popularne kie­dyś powie­dze­nie: „Starego psa nowych sztu­czek nie nauczysz” brzmi dosyć zabaw­nie w kon­tek­ście badań nauko­wych na temat neu­ro­pla­stycz­no­ści nasze­go mózgu. Czyżby popu­lar­ne przy­sło­wie było jedy­nie wymów­ką? Faktem jest bowiem, że jeste­śmy odpo­wie­dzial­ni zarów­no za nie­ko­rzyst­ne dla nas nawy­ki, jak i za swo­je osią­gnie­cia i nasta­wie­nie do świa­ta – wszyst­ko jeste­śmy w sta­nie wypra­co­wać przy pomo­cy odpo­wied­nich narzę­dzi! Tylko jak?

POZNAJ! swo­je możliwości

Na począ­tek powiedz­my sobie w kil­ku pro­stych sło­wach, czym jest neu­ro­pla­stycz­ność. Według naj­bar­dziej przy­stęp­nej defi­ni­cji jest to po pro­stu zdol­ność mózgu do adap­ta­cji i zmia­ny w odpo­wie­dzi na zewnętrz­ne i wewnętrz­ne bodź­ce, takie jak doświad­cze­nia (rów­nież trau­ma­tycz­ne) czy przekonania.

Naukowcy wyróż­nia­ją kil­ka rodza­jów neu­ro­pla­stycz­no­ści. Są to przede wszystkim:

• Plastyczność roz­wo­jo­wa – pod­sta­wo­wy rodzaj, któ­ry doty­czy umie­jęt­no­ści dosto­so­wy­wa­nia się orga­ni­zmu mło­de­go czło­wie­ka do śro­do­wi­ska w wyni­ku inte­rak­cji z nim. Faktem jest, że orga­nizm na wcze­snym eta­pie roz­wo­ju wyka­zu­je więk­szą pla­stycz­ność i skłon­ność do nauki niż na innych eta­pach życia. Jest to koniecz­nie, aby dziec­ko było w sta­nie opa­no­wać umie­jęt­no­ści tak skom­pli­ko­wa­ne jak cho­dze­nie czy mówienie.
• Plastyczność pousz­ko­dze­nio­wa (kom­pen­sa­cyj­na) doro­słe­go mózgu – pla­stycz­ność mózgu pole­ga­ją­ca na (ogra­ni­czo­nej jed­nak do pew­ne­go stop­nia) umie­jęt­no­ści odbu­do­wa­nia tkan­ki ner­wo­wej uszko­dzo­nej np. w wyni­ku uda­ru. Następuje wów­czas prze­ję­cie funk­cji i czyn­no­ści za utra­co­ne obsza­ry. Ma to miej­sce mię­dzy inny­mi w przy­pad­ku odzy­ska­nia wła­dzy nad spa­ra­li­żo­wa­ną pod wpły­wem uda­ru kończyną.
• Plastyczność zwią­za­na z ucze­niem się i pamię­cią – poma­ga two­rzyć połą­cze­nia w mózgu w wyni­ku naby­wa­nia nowej wiedzy.
• Plastyczność wystę­pu­ją­ca przy powsta­wa­niu uza­leż­nień – za utrwa­la­nie pew­nych zacho­wań, pro­wa­dzą­cych do uza­leż­nień, odpo­wie­dzial­ny jest w naszym mózgu układ nagro­dy (dopa­mi­ner­gicz­ny). Dostarczając do orga­ni­zmu sub­stan­cje uza­leż­nia­ją­ce (któ­re jed­no­cze­śnie są neu­ro­prze­kaź­ni­ka­mi jak np. kofe­ina czy niko­ty­na), dopro­wa­dza­my do utrwa­le­nia zacho­wa­nia dla nas nie­ko­rzyst­ne­go. W ten spo­sób wyko­rzy­stu­je­my naszą neu­ro­pla­stycz­ność prze­ciw­ko sobie!

Przekładając powyż­sze roz­róż­nie­nie rodza­jów neu­ro­pla­stycz­no­ści na aspekt prak­tycz­ny, ozna­cza to mię­dzy inny­mi, że każ­da czyn­ność powtó­rzo­na wię­cej niż kil­ka razy może stać się nawy­kiem, ale i każ­dy szko­dli­wy dla nas nawyk może­my prze­pra­co­wać i zli­kwi­do­wać… I ten aspekt neu­ro­pla­stycz­no­ści inte­re­su­je nas w niniej­szym arty­ku­le najbardziej…

ZROZUM! jak to działa

Neuroplastyczność ludz­kie­go mózgu to ogrom­ny poten­cjał, któ­re­go wyko­rzy­sty­wa­nie jest wiel­ką szan­są w kon­tek­ście jako­ści nasze­go życia! To nie­zwy­kle waż­ne dla popra­wy kon­dy­cji mózgu i zdro­wia psychicznego!

Istnieje oczy­wi­ście wie­le spo­so­bów, aby wspo­móc neu­ro­pla­stycz­ność mózgu, któ­ra z wie­kiem nie­ste­ty male­je (ale nigdy nie zani­ka cał­ko­wi­cie!). Jednym z naj­waż­niej­szych jest regu­lar­na aktyw­ność fizycz­na, któ­ra sty­mu­lu­je pro­duk­cję nowych komó­rek mózgo­wych i popra­wia połą­cze­nia mię­dzy nimi. Również nauka nowych umie­jęt­no­ści, co nie­zwy­kle moc­no sty­mu­lu­je mózg do pra­cy, jak nowy język obcy czy gra na instru­men­cie muzycz­nym, mogą popra­wić neu­ro­pla­stycz­ność mózgu.

Wśród innych spo­so­bów wspie­ra­ją­cych oma­wia­ną wła­ści­wość znaj­du­ją się: medy­ta­cja, tera­pia muzy­ką, tre­ning poznaw­czy, tera­pia beha­wio­ral­na, pra­ce manu­al­ne czy nawet żon­glo­wa­nie oraz żywie­nie mózgu odpo­wied­ni­mi skład­ni­ka­mi odżyw­czy­mi – tak! rów­nież die­ta ma ogrom­ny wpływ nie tyl­ko na to, czy w kon­kret­nej chwi­li umie­my się sku­pić, ale przede wszyst­kim na to, jakie są nasze ogól­ne moż­li­wo­ści poznaw­cze na prze­strze­ni całe­go życia.

Jeśli stwo­rzy­my nasze­mu mózgo­wi dobre warun­ki do roz­wo­ju i wzmac­nia­nia połą­czeń mię­dzy neu­ro­na­mi, może­my przy­czy­nić się do popra­wy nasze­go zdro­wia psy­chicz­ne­go. W doko­na­niu pożą­da­nych oraz trwa­łych zmian i odpo­wied­nio wyko­rzy­stać neu­ro­pla­stycz­ność mózgu na naszą korzyść, pomoc­ny będzie TRENING MENTALNY!

ZMIEŃ! swo­je przyzwyczajenia

Warto zawsze pamię­tać, że mózg ma zdol­ność do zmia­ny i roz­wi­ja­nia się przez całe życie. Regularne korzy­sta­nie z róż­nych metod i tech­nik sty­mu­lu­ją­cych neu­ro­pla­stycz­ność mózgu może pomóc w reduk­cji ryzy­ka wystą­pie­nia zespo­łów cho­ro­bo­wych takich jak cho­ro­ba Alzheimera czy cho­ro­ba Parkinsona, a tak­że popra­wić jakość życia i zwięk­szyć poczu­cie zado­wo­le­nia z same­go siebie.

Trening men­tal­ny to pro­ces, któ­ry ma na celu popra­wie­nie funk­cjo­no­wa­nia mózgu poprzez ćwi­cze­nie róż­nych umie­jęt­no­ści umy­sło­wych. Dzięki regu­lar­ne­mu tre­nin­go­wi neu­ro­nów, któ­re są odpo­wie­dzial­ne za dane umie­jęt­no­ści, zwięk­sza się ich licz­ba i sku­tecz­ność, co pro­wa­dzi do wzro­stu neu­ro­pla­stycz­no­ści mózgu. Trening men­tal­ny pozwa­la na wyko­rzy­sta­nie wła­ści­wo­ści mózgu w celu roz­wi­ja­nia kon­kret­nych umie­jęt­no­ści, naby­wa­nia nowych nawy­ków i utrwa­la­nia wła­ści­wych ście­żek myślo­wych, któ­re słu­żą czło­wie­ko­wi w osią­ga­niu celów, pozby­wa­nia się uza­leż­nień i sta­łej zmia­nie nasta­wie­nia do świata.

Dlatego w tro­sce o zdro­wie naj­waż­niej­sze­go dla nas orga­nu war­to wpro­wa­dzić tre­ning men­tal­ny do swo­jej codzienności!

 

Post warzywno-owocowy jako ostateczny ratunek dla Twojego zdrowia? Mówimy o prawdach i mitach wiosennego oczyszczania

Każdej wio­sny nastę­pu­je wysyp róż­ne­go rodza­ju cudow­nych diet, któ­re mają na celu utra­tę nagro­ma­dzo­nych w zimie kilo­gra­mów oraz umoż­li­wie­nie prak­ty­ku­ją­cym ją oso­bom roz­po­czę­cie nowe­go roz­dzia­łu w życiu… Niestety, gdy­by to było takie pro­ste, każ­dy z nas prze­pro­wa­dzał­by taką die­tę w mar­cu albo kwiet­niu i przez resz­tę roku czuł się dosko­na­le, a jak wie­my i jak widać na uli­cach po licz­bie osób oty­łych w spo­łe­czeń­stwie, die­ta cud, kie­dy nie jest sta­łą zmia­ną, nie­wie­le daje…

Faktem jest, że wio­sna sprzy­ja posta­no­wie­niom i zmia­nom zupeł­nie tak samo jak Nowy Rok, uro­dzi­ny czy roz­po­czę­cie roku szkol­ne­go. Nadchodzi nowa moty­wa­cja i nowe pokła­dy sił men­tal­nych, ale też krew zaczy­na szyb­ciej krą­żyć, gdy za oknem sły­chać w koń­cu śpiew pta­ków i widać deli­kat­ne zary­sy zie­le­ni na drze­wach. Warto zatem podą­żyć za tym odwiecz­nym zewem wio­sen­nych porząd­ków i zro­bić porzą­dek nie tyl­ko w domu, ale w i swo­jej gło­wie oraz na tale­rzu. Najważniejsze jed­nak jest, aby pamię­tać, że krót­ko­trwa­ła zmia­na w niczym nie pomo­że… Wprowadzenie zmian na sta­łe nie jest oczy­wi­ście łatwe, ale jest to pod­sta­wa, do któ­rej zachę­ca­my uczest­ni­ków i obser­wa­to­rów pro­jek­tu Odmładzanie na suro­wo. I w tym wła­śnie naj­bar­dziej sta­ra­my się ich wspie­rać – tłu­ma­czy Mariusz Budrowski, któ­ry od lat regu­lar­nie prak­ty­ku­je zarów­no suro­wy wega­nizm jak i okre­so­we posty lecznicze.

Czym jest post warzywno-owocowy?

Post warzywno-owocowy to natu­ral­ne narzę­dzie lecz­ni­cze opra­co­wa­ne przed zna­ną już obec­nie w całej Polsce (i nie tyl­ko) dr Ewę Dąbrowską. Wszystko zaczę­ło się skrom­nie, od pierw­sze­go pacjen­ta, któ­re­mu dr Dąbrowska zapro­po­no­wa­ła w 1985 roku post wod­ny, czy­li cał­ko­wi­tą kil­ku­dnio­wą gło­dów­kę opar­tą jedy­nie o picie (spo­rych ilo­ści) wody. Efekty, mimo iż spo­dzie­wa­ła się już wcze­śniej popra­wy samo­po­czu­cia pacjen­ta, zasko­czy­ły ją cał­ko­wi­cie – bóle minę­ły, pra­ca ser­ca się unor­mo­wa­ła, ustą­pi­ły obrzę­ki koń­czyn… To był nato­miast zale­d­wie począ­tek badań i pra­cy, wyko­na­nej na prze­strze­ni ostat­nich czte­rech dekad, któ­re minę­ły na stop­nio­wym roz­sze­rza­niu listy pro­duk­tów dopusz­czal­nych na opra­co­wa­nym przez nią poście. Dr Dąbrowska zaj­mu­je się obec­nie przede wszyst­kim sze­rze­niem wie­dzy na temat zdro­we­go żywie­nia i zba­wien­ne­go dzia­ła­nia postu. Ostatnio moż­na ją było spo­tkać mię­dzy inny­mi na Witariadzie, even­cie orga­ni­zo­wa­nym przez pro­jekt Odmładzanie na suro­wo, gdzie spo­tka­ła się  tysią­ca­mi swo­ich fanów i fanów suro­we­go odżywiania.

Post dr Dąbrowskiej, post Daniela, post warzywno-owocowy – to kil­ka nazw na tę samą prak­ty­kę, któ­ra pole­ga na spo­ży­wa­niu wyłącz­nie warzyw i owo­ców. Ale nie wszyst­kich! Wyłącznie tych nisko­skro­bio­wych. Lista warzyw dozwo­lo­nych jest dosyć sze­ro­ka, nato­miast wśród owo­ców zale­ca się wyłącz­nie jabł­ka, cytry­ny i grejp­fru­ty, ale w ilo­ściach raczej deko­ra­cyj­nych niż jako skład­ni­ki dominujące.

Sam post nie jest die­tą odchu­dza­ją­cą, cho­ciaż oczy­wi­ście pra­wi­dło­wo prze­pro­wa­dzo­ny powo­du­je zna­czą­cy spa­dek wagi ze wzglę­du na ogra­ni­czo­ną podaż kalo­rii, któ­re przyj­mu­je­my w trak­cie jego trwa­nia, a powin­no to być mak­sy­mal­nie 800ckal dzien­nie. Jego cel jest jed­nak dużo szer­szy. Chodzi o oczysz­cze­nie orga­ni­zmu z tok­syn i zło­gów, któ­re lata­mi zbie­ra­ją się w róż­nych zaka­mar­kach nasze­go cia­ła, oraz ogól­no­ustro­jo­wą popra­wę funk­cjo­no­wa­nia orga­ni­zmu. Wszystko to przy pomo­cy nie­sa­mo­wi­te­go narzę­dzia, w któ­re wypo­sa­ży­ła nas natu­ra i nasza wła­sna fizjo­lo­gia, o któ­rym rzad­ko mamy jakie­kol­wiek poję­cie… – tłu­ma­czy Mariusz Budrowski, twór­ca pro­jek­tu Odmładzanie na surowo.

A jest to…

Autofagia – sekret postu warzywno-owocowego

Zjawisko auto­fa­gii, w róż­nych aspek­tach, jest nam zna­ne od wie­lu lat, nato­miast dopie­ro w 2016 roku bada­nia na jego temat zosta­ły uho­no­ro­wa­ne Nagrodą Nobla. W skró­cie rzecz ujmu­jąc i cytu­jąc frag­ment arty­ku­łu na ten temat, któ­ry uka­zał się w odpo­wie­dzi na nagro­dę przy­zna­ną Profesorowi Yoshinori Ohsumi z Japonii, na por­ta­lu poprostunauka.pl: