Poznaj,rozum i zmień! Czyli kilka słów o neuroplastyczności mózgu

Nasze mózgi są abso­lut­nie nie­sa­mo­wi­te. I wbrew temu, co uwa­ża­li­śmy kie­dyś, ich skom­pli­ko­wa­na budo­wa może się zmie­niać przez całe życie. Wszystko opie­ra się o doświad­cze­nie, edu­ka­cję i pra­cę nad nawy­ka­mi. Dobra wia­do­mość jest taka, że prze­ko­na­nia, któ­rych już nie chce­my w sobie pie­lę­gno­wać, rów­nież są moż­li­we do zmia­ny. Warto więc wyko­rzy­stać neu­ro­pla­stycz­ność mózgu w odpo­wied­ni spo­sób, a być może nawet… zna­czą­co odmie­nić swo­je życie. 

Wielu z nas myśli, że nasze mózgi w okre­sie doro­sło­ści są już w peł­ni ukształ­to­wa­ne i nie­moż­li­we do zmian. Popularne kie­dyś powie­dze­nie: „Starego psa nowych sztu­czek nie nauczysz” brzmi dosyć zabaw­nie w kon­tek­ście badań nauko­wych na temat neu­ro­pla­stycz­no­ści nasze­go mózgu. Czyżby popu­lar­ne przy­sło­wie było jedy­nie wymów­ką? Faktem jest bowiem, że jeste­śmy odpo­wie­dzial­ni zarów­no za nie­ko­rzyst­ne dla nas nawy­ki, jak i za swo­je osią­gnie­cia i nasta­wie­nie do świa­ta – wszyst­ko jeste­śmy w sta­nie wypra­co­wać przy pomo­cy odpo­wied­nich narzę­dzi! Tylko jak?

POZNAJ! swo­je możliwości

Na począ­tek powiedz­my sobie w kil­ku pro­stych sło­wach, czym jest neu­ro­pla­stycz­ność. Według naj­bar­dziej przy­stęp­nej defi­ni­cji jest to po pro­stu zdol­ność mózgu do adap­ta­cji i zmia­ny w odpo­wie­dzi na zewnętrz­ne i wewnętrz­ne bodź­ce, takie jak doświad­cze­nia (rów­nież trau­ma­tycz­ne) czy przekonania.

Naukowcy wyróż­nia­ją kil­ka rodza­jów neu­ro­pla­stycz­no­ści. Są to przede wszystkim:

  • Plastyczność roz­wo­jo­wa – pod­sta­wo­wy rodzaj, któ­ry doty­czy umie­jęt­no­ści dosto­so­wy­wa­nia się orga­ni­zmu mło­de­go czło­wie­ka do śro­do­wi­ska w wyni­ku inte­rak­cji z nim. Faktem jest, że orga­nizm na wcze­snym eta­pie roz­wo­ju wyka­zu­je więk­szą pla­stycz­ność i skłon­ność do nauki niż na innych eta­pach życia. Jest to koniecz­nie, aby dziec­ko było w sta­nie opa­no­wać umie­jęt­no­ści tak skom­pli­ko­wa­ne jak cho­dze­nie czy mówienie.
  • Plastyczność pousz­ko­dze­nio­wa (kom­pen­sa­cyj­na) doro­słe­go mózgu – pla­stycz­ność mózgu pole­ga­ją­ca na (ogra­ni­czo­nej jed­nak do pew­ne­go stop­nia) umie­jęt­no­ści odbu­do­wa­nia tkan­ki ner­wo­wej uszko­dzo­nej np. w wyni­ku uda­ru. Następuje wów­czas prze­ję­cie funk­cji i czyn­no­ści za utra­co­ne obsza­ry. Ma to miej­sce mię­dzy inny­mi w przy­pad­ku odzy­ska­nia wła­dzy nad spa­ra­li­żo­wa­ną pod wpły­wem uda­ru kończyną.
  • Plastyczność zwią­za­na z ucze­niem się i pamię­cią – poma­ga two­rzyć połą­cze­nia w mózgu w wyni­ku naby­wa­nia nowej wiedzy.
  • Plastyczność wystę­pu­ją­ca przy powsta­wa­niu uza­leż­nień – za utrwa­la­nie pew­nych zacho­wań, pro­wa­dzą­cych do uza­leż­nień, odpo­wie­dzial­ny jest w naszym mózgu układ nagro­dy (dopa­mi­ner­gicz­ny). Dostarczając do orga­ni­zmu sub­stan­cje uza­leż­nia­ją­ce (któ­re jed­no­cze­śnie są neu­ro­prze­kaź­ni­ka­mi jak np. kofe­ina czy niko­ty­na), dopro­wa­dza­my do utrwa­le­nia zacho­wa­nia dla nas nie­ko­rzyst­ne­go. W ten spo­sób wyko­rzy­stu­je­my naszą neu­ro­pla­stycz­ność prze­ciw­ko sobie!

Przekładając powyż­sze roz­róż­nie­nie rodza­jów neu­ro­pla­stycz­no­ści na aspekt prak­tycz­ny, ozna­cza to mię­dzy inny­mi, że każ­da czyn­ność powtó­rzo­na wię­cej niż kil­ka razy może stać się nawy­kiem, ale i każ­dy szko­dli­wy dla nas nawyk może­my prze­pra­co­wać i zli­kwi­do­wać… I ten aspekt neu­ro­pla­stycz­no­ści inte­re­su­je nas w niniej­szym arty­ku­le najbardziej…

ZROZUM! jak to działa

Neuroplastyczność ludz­kie­go mózgu to ogrom­ny poten­cjał, któ­re­go wyko­rzy­sty­wa­nie jest wiel­ką szan­są w kon­tek­ście jako­ści nasze­go życia! To nie­zwy­kle waż­ne dla popra­wy kon­dy­cji mózgu i zdro­wia psychicznego!

Istnieje oczy­wi­ście wie­le spo­so­bów, aby wspo­móc neu­ro­pla­stycz­ność mózgu, któ­ra z wie­kiem nie­ste­ty male­je (ale nigdy nie zani­ka cał­ko­wi­cie!). Jednym z naj­waż­niej­szych jest regu­lar­na aktyw­ność fizycz­na, któ­ra sty­mu­lu­je pro­duk­cję nowych komó­rek mózgo­wych i popra­wia połą­cze­nia mię­dzy nimi. Również nauka nowych umie­jęt­no­ści, co nie­zwy­kle moc­no sty­mu­lu­je mózg do pra­cy, jak nowy język obcy czy gra na instru­men­cie muzycz­nym, mogą popra­wić neu­ro­pla­stycz­ność mózgu.

Wśród innych spo­so­bów wspie­ra­ją­cych oma­wia­ną wła­ści­wość znaj­du­ją się: medy­ta­cja, tera­pia muzy­ką, tre­ning poznaw­czy, tera­pia beha­wio­ral­na, pra­ce manu­al­ne czy nawet żon­glo­wa­nie oraz żywie­nie mózgu odpo­wied­ni­mi skład­ni­ka­mi odżyw­czy­mi – tak! rów­nież die­ta ma ogrom­ny wpływ nie tyl­ko na to, czy w kon­kret­nej chwi­li umie­my się sku­pić, ale przede wszyst­kim na to, jakie są nasze ogól­ne moż­li­wo­ści poznaw­cze na prze­strze­ni całe­go życia.

Jeśli stwo­rzy­my nasze­mu mózgo­wi dobre warun­ki do roz­wo­ju i wzmac­nia­nia połą­czeń mię­dzy neu­ro­na­mi, może­my przy­czy­nić się do popra­wy nasze­go zdro­wia psy­chicz­ne­go. W doko­na­niu pożą­da­nych oraz trwa­łych zmian i odpo­wied­nio wyko­rzy­stać neu­ro­pla­stycz­ność mózgu na naszą korzyść, pomoc­ny będzie TRENING MENTALNY!

ZMIEŃ! swo­je przyzwyczajenia

Warto zawsze pamię­tać, że mózg ma zdol­ność do zmia­ny i roz­wi­ja­nia się przez całe życie. Regularne korzy­sta­nie z róż­nych metod i tech­nik sty­mu­lu­ją­cych neu­ro­pla­stycz­ność mózgu może pomóc w reduk­cji ryzy­ka wystą­pie­nia zespo­łów cho­ro­bo­wych takich jak cho­ro­ba Alzheimera czy cho­ro­ba Parkinsona, a tak­że popra­wić jakość życia i zwięk­szyć poczu­cie zado­wo­le­nia z same­go siebie.

Trening men­tal­ny to pro­ces, któ­ry ma na celu popra­wie­nie funk­cjo­no­wa­nia mózgu poprzez ćwi­cze­nie róż­nych umie­jęt­no­ści umy­sło­wych. Dzięki regu­lar­ne­mu tre­nin­go­wi neu­ro­nów, któ­re są odpo­wie­dzial­ne za dane umie­jęt­no­ści, zwięk­sza się ich licz­ba i sku­tecz­ność, co pro­wa­dzi do wzro­stu neu­ro­pla­stycz­no­ści mózgu. Trening men­tal­ny pozwa­la na wyko­rzy­sta­nie wła­ści­wo­ści mózgu w celu roz­wi­ja­nia kon­kret­nych umie­jęt­no­ści, naby­wa­nia nowych nawy­ków i utrwa­la­nia wła­ści­wych ście­żek myślo­wych, któ­re słu­żą czło­wie­ko­wi w osią­ga­niu celów, pozby­wa­nia się uza­leż­nień i sta­łej zmia­nie nasta­wie­nia do świata.

Dlatego w tro­sce o zdro­wie naj­waż­niej­sze­go dla nas orga­nu war­to wpro­wa­dzić tre­ning men­tal­ny do swo­jej codzienności!