Rewolucja kadrowo-płacowa trwa. Kto zyska a kto straci?
2019 rok obfitował w wiele zmian w zakresie przepisów kadrowo płacowych, z punktu widzenia pracowników, przeważnie bardzo korzystnych. Dla pracodawców największym problemem było narzucone przez ustawodawcę tempo ich wprowadzania. Przedsiębiorstwa miały bardzo ograniczony czas, aby dostosować się do nowo ustanowionych regulacji, co zwiększyło obciążenie wewnętrznych działów kadr, a w konsekwencji zainteresowanie outsoursingiem obsługi kadrowo-płacowej. Na 2020 rok nie ma jeszcze oficjalnie potwierdzonych zmian, ale media już o nich spekulują: m.in. pełne ozusowanie wszystkich umów zlecenie i wcześniejsza emeryturze, po 35 latach pracy.
Najważniejsze zmiany w 2019
Istotną zmianą była ulga dla młodych podatników, czyli zwolnienie z podatku dochodowego osób do 26 roku życia. Przekłada się to wprost na wyższe zarobki młodych ludzi, nie zwiększając obciążeń przedsiębiorstw. W połączeniu z powstawaniem coraz większej liczby miejsc pracy oferujących elastyczny czas i formy zatrudnienia, daje to szansę na mobilizację najmłodszych pracowników, którzy, na tle Europy, są jednymi z najmniej aktywnych. Przy sporym deficycie pracowników na rynku pracy, ta zmiana może okazać się korzystnym dla wszystkich rozwiązaniem.
- Z naszych obserwacji wynika, że w ostatnich miesiącach młodzi faktycznie są bardziej pozytywnie nastawieni i zmobilizowani do podjęcia aktywności zawodowej. Coraz więcej z nich korzysta z możliwości pracy tymczasowej, która ułatwia połączenie nauki z pracą i wolnym czasem – mówi ….
Korzystnymi zmianami dla pracowników, nie obciążającymi pracodawców, było obniżenie stawki podatku dochodowego dla I progu dochodów (do 85 528 zł rocznie) z 18% na 17% oraz podwyższenie kosztów uzyskania przychodu do 250 zł/mies. (wcześniej 111,25 zł) i do 300 zł/mies. dla dojeżdżających (wcześniej 139,06 zł). Obie zmiany w efekcie zwiększyły kwoty wypłat pracowniczych. Jedynym aspektem kładącym cień na nowelizację ustawy było tempo jej wprowadzenia. Pracodawcy mieli bardzo mało czasu na wdrożenie zmian, czyli np. aktualizację lub zakup nowego oprogramowania kadrowo-płacowego.
Kolejna zmiana to wprowadzenie obowiązkowych Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), czyli systemowego gromadzenia oszczędności dla pracowników. Na zakłady pracy ustawodawca nałożył obowiązek podpisania umowy o prowadzenie PPK a co za tym idzie przekazywania wpłat do instytucji finansowej mającej zabezpieczać środki dla pracujących obywateli. To dodatkowy koszt dla pracodawcy, ale też niższa kwota netto dla pracownika (pracodawca musi odprowadzać min. 1,5% wynagrodzenia pracownika do PPK, a pracownik min. 2%).
Wśród nowych regulacji warto wspomnieć też o ochronie wierzytelności wynagrodzenia. Zmiana ta dotyczy zleceniobiorców. Jeśli wynagrodzenie za czynności zlecone stanowi jedyne źródło ich dochodów i ma charakter cykliczny
zleceniodawca musi zastosować ograniczenie kwoty wolnej od potrąceń, co oznacza niższy zysk pracownika. W 2019 wprowadzono także kilka innych zmian, nie mających jednak istotnego wpływu na rynek pracy. Pracodawca został upoważniony do żądania od pracownika wskazania numeru konta bankowego do wypłaty wynagrodzenia, choć na wniosek pracownika może on także otrzymywać wynagrodzenie w gotówce. Dla umów zawartych od 01.01.2019 ustanowiono konieczność 10-letniego czasu przechowywania dokumentacji kadrowo-płacowej. Wprowadzono zmiany w prowadzeniu akt osobowych (część A, B,C i D). Telepraca stała się teoretycznie możliwa dla każdego pracownika, – niezależnie od zapisów w regulaminach przedsiębiorstw każdy może złożyć wniosek o pracę zdalną, jednak pracodawca nie ma obowiązku wyrażenia zgody, ani zmiany zasad organizacji pracy. W zakresie BHP – szkolenie okresowe dla pracownika administracyjno-biurowego nie jest wymagane jeżeli rodzaj przeważającej działalności pracodawcy znajduje się w nie wyższej niż III kategorii ryzyka, chyba że z oceny ryzyka zawodowego wynika, że jest to konieczne.
Prognozy kadrowo-płacowe na 2020 rok
Zdania specjalistów na 2020 rok są podzielone. Jedni uważają, że tendencja z roku 2019 utrzyma się a nawet przyspieszy, inni natomiast kategorycznie twierdzą, iż zmiany w nadchodzących miesiącach będą rzadsze i mniej drastyczne. Nie sposób precyzyjnie przewidzieć co przyniesie rok 2020. Jednak na podstawie nawet ogólnych sugestii rządu, media informują o możliwych kolejnych zmianach.
Najczęściej pojawiającym się tematem jest kwestia naliczania składek ZUS od każdej umowy zlecenie. Z punktu widzenia pracodawców nie jest to zmiana korzystna, ponieważ podniesie w sposób koszty pracy w przedsiębiorstwach zatrudniających właśnie w oparciu o umowę zlecenie. Można się zatem spodziewać, że w efekcie zniechęci firmy do stosowania elastycznych form zatrudnienia, a przez to wymusi restrukturyzacje i zmniejszenie liczby zatrudnianych osób.
Kolejną, zasadniczą zmianą w 2020 roku ma być wcześniejsza emerytura, możliwa już w wieku 53 lat dla kobiet i 58 dla mężczyzn. Istotnym elementem wcześniejszego korzystania ze świadczeń emerytalnych ma być staż pracy, który przyszły emeryt będzie musiał umiejętnie przeliczyć i przekazać tę informację do ZUS. Pracodawcy oceniają tę propozycję zmiany bardzo negatywnie, ponieważ w zauważalny sposób podniesie ona ich koszty. Czy dla pracowników zmiana będzie korzystna, skoro krótszy okres płacenia składek oznaczać będzie automatycznie niższą emeryturę?