Gdy otrzymamy spadek lub darowiznę, zawsze powinniśmy sprawdzić, czy konieczne jest zapłacenie podatku od darowanej kwoty. Przepisy w tej kwestii są regulowane przez ustawę z dnia 28 lipca
1983 r., która wyjaśnia, kto musi zapłacić podatek, a kto jest od niego zwolniony.

Kluczową kwestią dla określenia zasad opodatkowania jest podział na grupy podatkowe, uzależniony od stopnia pokrewieństwa i powinowactwa osób, które dziedziczą majątek – wyjaśnia dr n. prawnych Małgorzata Rejmer z Kancelarii Finansowej LEX.

I grupa podatkowa obejmuje tzw. „bliskich”, czyli małżonków, wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków), pasierbów, ojczyma, macochę, rodzeństwo, teściów, zięcia i synową. II grupa podatkowa to: zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki). Z kolei do III grupy podatkowej należą pozostali nabywcy.

 Warto zapoznać się z możliwościami skorzystania z ulg podatkowych, a nawet całkowitego zwolnienia z obowiązku płacenia podatku w sytuacji dziedziczenia – radzi ekspertka z Kancelarii Finansowej LEX. Przede wszystkim dla każdej grupy podatkowej ustawodawca przewidział wartość otrzymanych
czy odziedziczonych rzeczy lub praw, do których nie powstaje obowiązek podatkowy.

Aktualnie wysokość spadku bez konieczności opodatkowania dla I grupy wynosi 36.120 zł,
dla II grupy podatkowej – 27.090 zł, a dla III grupy – 5.733 zł, przy czym podane wartości dotyczą łącznej sumy darowizn otrzymanych w ciągu pięciu lat poprzedzających nabycie spadku. Jeśli wartość spadku jest wyższa, osoby fizyczne muszą uiścić podatek i odbywa się to w momencie potwierdzenia nabycia spadku przez sąd lub notariusza, lub poprzez zgłoszenie nabycia spadku do organu podatkowego.

 Nawet jeśli uzyskany spadek podlega opodatkowaniu, spadkobiercom przysługują ulgi, z których można skorzystać poprzez wypełnienie zgłoszenia (SD-Z2) dotyczącego nabytego majątku w drodze spadku – wyjaśnia dr n. prawnych Małgorzata Rejmer. Zgłoszenie należy złożyć w ciągu 6 miesięcy
od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub
od zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. W przypadku nieterminowego zgłoszenia, podatnikowi grozi konieczność uiszczenia podatku.

Możliwe jest także całkowite zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku od spadków i ta sytuacja dotyczy podatników należących do tzw. zerowej grupy podatkowej, wyodrębnionej w ramach grupy I, do której należą: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym i macocha, przy czym należy pamiętać, że nie dotyczy to przypadków, gdy zgon spadkodawcy nastąpił przed dniem 1 stycznia
2007 r.

 Wysokość podatku od spadków zależy od tego, do której grupy podatkowej należymy i jest regulowane poprzez rozporządzenie Ministra Finansów z 28 czerwca 2023 r. w następujący sposób:

• dla nabywców z I grupy podatkowej, podatek jest ustalany na poziomie 3 proc. do wysokości 11 833 zł. Jeśli wartość otrzymanego spadku lub darowizny mieszczą się w przedziale między 11 833 zł a 23 665 zł, nalicza się podatek w wysokości 355 zł oraz 5 proc. nadwyżki ponad
  11 833 zł. Natomiast, jeżeli wartość darowizny lub spadku przekracza 23 665 zł, podatek wynosi 946,6 zł, powiększony o 7 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł.

• dla nabywców z II grupy podatkowej, stawka podatku wynosi 7 proc. do wysokości 11 833 zł. W przypadku, gdy kwota otrzymanego spadku lub darowizny wynosi od 11 833 zł do 23 665 zł, nalicza się podatek w wysokości 828,4 zł oraz 9 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł. Jeśli natomiast wartość darowizny lub spadku przekroczy 23 665 zł, podatek wynosi 1893,3 zł, zwiększony
  o 12 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł.

• dla nabywców z III grupy podatkowej, stawka podatku wynosi 12 proc. do kwoty 11 833 zł. Gdy wartość otrzymanego spadku lub darowizny, bądź ich równowartość, mieści się
  w przedziale od 11 833 zł do 23 665 zł, nalicza się podatek w wysokości 1420 zł oraz 16 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł. W sytuacji, gdy wartość darowizny lub spadku przekracza 23 665 zł, podatek wynosi 3313,2 zł, zwiększony o 20 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł.

Aby uniknąć ewentualnych błędów w obliczeniu podatku związanego z otrzymanym spadkiem, zaleca się konsultację ze specjalistami – uważa ekspertka. Doradcy finansowi pomogą określić grupy podatkowe, kwoty wolne od podatku, a także poinstruują, jak prawidłowo i terminowo zgłosić spadek do właściwego organu.

Kancelaria Finansowa Lex – kancelaria prawno-konsultingowa zajmująca się doradztwem biznesowym, finansowym
i prawnym, specjalizująca się m.in.: w sukcesji biznesu oraz bieżącej obsłudze firm rodzinnych. https://kf-lex.pl

Małgorzata Rejmer, Prezes Zarządu i nestor w Kancelarii Finansowej LEX Sp. z o.o. Doktor nauk prawnych – Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Absolwentka również studiów ekonomicznych, studiów psychologii przywództwa w ramach Akademii Psychologii Przywództwa (Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej) a także studiów polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Ekspert w dziedzinie sukcesji biznesu – tematyką sukcesji zajmuje się od ponad 20 lat. Wdrożyła ponad 200 projektów sukcesyjnych.